Nazwa: (225) AGM-158 JASSM ARMATA HIACYNT-B 2A36 ARMATA MSTA-B 2A65 ARMATA SAMOBIEŻNA PION 2S7 ARMATOHAUBICA AHS KRAB ARMATOHAUBICA wz. 1977 DANA BAOBAB-K pojazd minowania BOJOWY WÓZ PIECHOTY BMD-1 BOJOWY WÓZ PIECHOTY BMD-2 BOJOWY WÓZ PIECHOTY BMD-3 BOJOWY WÓZ PIECHOTY BMD-4 BOJOWY WÓZ PIECHOTY BORSUK BOJOWY WÓZ PIECHOTY BWP-1 (BMP-1) BOJOWY WÓZ PIECHOTY BWP-2 (BMP-2) BOJOWY WÓZ PIECHOTY BWP-3 (BMP-3) BOJOWY WÓZ PIECHOTY T-15 ARMATA (CIĘŻKI) BOMBA TERMOBARYCZNA ODAB - 1500 BURATINO TOS-1 WYRZUTNIA RAKIETOWA WIELOPROWADNICOWA CELOWNIK TERMOWIZYJNY SCT-RUBIN CZOŁG CHALLENGER 2 CZOŁG LECLERC CZOŁG M1 ABRAMS CZOŁG PT-91 Twardy CZOŁG T-14 ARMATA CZOŁG T-72, 72B3 CZOŁG T-80 U CZOŁG T-90 M FLYEYE WB ELECTRONICS FREGATA RAKIETOWA NIEUSTRASZYMYJ GAZ-2330/2331 TIGR SPM-2 GLADIUS bezzałogowy system poszukiwawczo-uderzeniowy GP-40 i GS-40 granatniki jednostrzałowe GRAD BM-21 WYRZUTNIA RAKIETOWA WIELOPROWADNICOWA GRANATNIK PSRL-1 GRANATNIK RGW-90 HH MATADOR GRANATNIK RPG-7 HAUBICA D-30 (2A18) 122 mm HAUBICA SAMOBIEŻNA GOŹDZIK 2S1 122 mm HAUBICO-MOŹDZIERZ NONA-K 2B16 HAUBICO-MOŹDZIERZ SAMOBIEŻNY NONA 2S23-SWK HAUBICO-MOŹDZIERZ SAMOBIEŻNY NONA 2S9 HAUBICOARMATA D-20 HEŁM BALISTYCZNY HP-05 HIMARS SYSTEM RAKIETOWO-ARTYLERYJSKI M142 INDYWIDUALNY PAKIET MEDYCZNY IPMED 45 WP ISKANDER-M 9K720 WYRZUTNIA RAKIETOWA OPERACYJNO-TAKTYCZNA JAVELIN FGM-148 PPK JELCZ 663.32 K239 CHUNMOO - HOMAR-K WYRZUTNIA RAKIETOWA KAMIZELKA KULOODPORNA GRYF PLATE CARRIER KAMIZELKA OCHRONNA KWM-02 KARABIN AKM - 7,62 mm KARABIN HK G36 5,56 mm KARABIN MASZYNOWY PK/PKM 7,62 mm KARABIN MASZYNOWY UKM 2000 P 7,62 mm KARABIN MSBS GROT 5,56 mm KARABIN SZTURMOWY wz. 96 BERYL KARABIN SZTURMOWY wz. 96 MINI-BERYL KARABIN WYBOROWY BOR 7,62 mm KARABIN WYBOROWY SAKO TRG M 10 KOLIMATOR EOTech XPS 3-0 KORWETA RAKIETOWA BUYAN-M KORWETA RAKIETOWA NANUCHKA III KORWETA RAKIETOWA STEREGUSCHIY KORWETA ZOP PARCHIM II KRĄŻOWNIK LOTNICZY ADMIRAŁ KUZNIECOW KTO BOXER - KOŁOWY TRANSPORTER OPANCERZONY KTO BTR-80 - KOŁOWY TRANSPORTER OPANCERZONY KTO BTR-82 - KOŁOWY TRANSPORTER OPANCERZONY KTO BTR-87 - KOŁOWY TRANSPORTER OPANCERZONY KTO BTR-90 - KOŁOWY TRANSPORTER OPANCERZONY KTO BTR-D - KOŁOWY TRANSPORTER OPANCERZONY KTO ROSOMAK - KOŁOWY TRANSPORTER OPANCERZONY KTO SAXON - KOŁOWY TRANSPORTER OPANCERZONY KTO STRYKER - KOŁOWY TRANSPORTER OPANCERZONY KTO VAB - KOŁOWY TRANSPORTER OPANCERZONY LEKKI MOŹDZIERZ PIECHOTY LMP-2017 60 mm LORNETKA LP 7x45 LUNETA OBSERWACYJNA SPOTTER 60 MASKA PRZECIWGAZOWA MP-6 MAZ-537 CIĄGNIK ARTYLERYJSKI MAZ-543 9T250 POJAZD ZAŁADOWCZY MAŁA NAREW - zestaw rakietowy MONOKULAR NOKTOWIZYJNY MU-3M KOLIBER MOTOCYKL KAWASAKI LE 650 VERSYS MOTOCYKL YAMAHA XTZ-690 MOŹDZIERZ AUTOMATYCZNY WASILOK 2B9 MOŹDZIERZ SAMOBIEŻNY TULIPAN 2S4 MOŹDZIERZ SANI 2B11/2S12 NABÓJ 7,62 x 39 mm NABÓJ 122 mm nabój HE z ładunkiem pełnym NABÓJ 122 mm nabój HE z ładunkiem zmniejszonym NABÓJ 152 mm nabój HE z ładunkiem pełnym NABÓJ 152 mm nabój HE z ładunkiem zmniejszonym zmiennym NABÓJ 5,56 x 45 mm NABÓJ 7,62 x 51 mm NABÓJ 9 x 18 mm NABÓJ 9 x 19 mm NISZCZYCIEL CZOŁGÓW SPRUT SD-2S25M NISZCZYCIEL RAKIETOWY SOVREMENNY ODRA TRS-15M radar średniego zasięgu OKRĘT DESANTOWY POMORNIK OKRĘT DESANTOWY ROPUCHA I-II OKRĘT PODWODNY KILO PANCYR S-1 ZESTAW ARTYLERYJSKO - RAKIETOWY SAMOBIEŻNY PATRIOT SYSTEM RAKIETOWY PILICA SYSTEM RAKIETOWO-ARTYLERYJSKI PSR-A PIORUN PPZR PISTOLET P-83 9x18 mm PISTOLET PL-15 LEBIEDIEWA 9x19 mm PISTOLET PM MAKAROWA 9x18 mm PISTOLET SYGNAŁOWY 26 mm wz. 1978 PISTOLET VIS 100 9x19 mm POCISK BALISTYCZNY DALEKIEGO ZASIĘGU TOPOL RT-2PM POCISK BALISTYCZNY DALEKIEGO ZASIĘGU TOPOL-M RS-12M1 POCISK BALISTYCZNY MIĘDZYKONTYNENTALNY RS-26 Rubież POCISK BALISTYCZNY RS-24 JARS POCISK FENIKS - 122 mm pocisk rakietowy M-21 FHD POCISK HIPERSONICZNY AGM-183 ARRW POCISK KIEROWANY STINGER FIM-92 ZIEMIA-POWIETRZE POCISK NLPR-70 POCISK RAKIETOWY M-21OF-M 122 mm POCISK RAKIETOWY S-5 - POWIETRZE-ZIEMIA POPRAD SYSTEM RAKIETOWY SPZR PPK HELLFIRE AGM-114 PPK MOSKIT PPK SPIKE LR - wer. 1 PPK SPIKE-LR PPZR GROM PRZECIWPANCERNY POCISK KIEROWANY 9K123 CHRYZANTEMA PRZECIWPANCERNY POCISK KIEROWANY 9M133 KORNET QUAD POLARIS SPORTSMAN SPM 1000 E RADIOSTACJA HARRIS AN/PRC-150C SAMOBIEŻNA ARMATOHAUBICA AKACJA 2S3M SAMOBIEŻNA ARMATOHAUBICA HIACYNT 2S5 SAMOCHÓD AMBULANS IVECO 70W18EIII SAMOCHÓD FORD RANGER XLT SAMOCHÓD SKRZYNIOWY JELCZ TYP 442.32 SAMOCHÓD SKRZYNIOWY STAR 266 M2 SAMOLOT BOMBOWY TU-160 BLACKJACK STRATEGICZNY SAMOLOT BOMBOWY TU-95MS 16 BEAR-H K-22 BERA B-G STRATEGICZNY SAMOLOT BOMBOWY TU22M-M2-M3 BACKFIRE STRATEGICZNY SAMOLOT MYSLIWSKI MIG-25 FOXBAT SAMOLOT MYŚLIWSKI MIG-29 SAMOLOT MYŚLIWSKI MIG-29 FULCRUM MIG-29 SMT MIG-29K SAMOLOT MYŚLIWSKI MIG-31 SAMOLOT MYŚLIWSKI MIG-35 FULCRUM-F SAMOLOT MYŚLIWSKI SU-27-27S FLANKER-B SAMOLOT MYŚLIWSKI SU-35 FLANKER-E SAMOLOT MYŚLIWSKI SU-57 T50 SAMOLOT PASAŻERSKI IŁ-62 DALEKIEGO ZASIĘGU SAMOLOT PASAŻERSKI JAK-40 SAMOLOT PASAŻERSKI TU-134 SAMOLOT PASAŻERSKI TU-154 SAMOLOT ROZPOZNANIA RADIOLOKACYJNEGO IŁ-20 COOT-A SAMOLOT ROZPOZNAWCZY SU-22MR FENCER-E SAMOLOT TRANSPORTOWY AN-12 ŚREDNI SAMOLOT TRANSPORTOWY AN-124 RUSŁAN STRATEGICZNY SAMOLOT TRANSPORTOWY AN-140 KRÓTKIEGO ZASIĘGU SAMOLOT TRANSPORTOWY AN-22 CIĘŻKI SAMOLOT TRANSPORTOWY AN-26 LEKKI SAMOLOT TRANSPORTOWY AN-72 LEKKI SAMOLOT TRANSPORTOWY IŁ-76 TAKTYCZNY SAMOLOT WCZESNEGO WYKRYWANIA I NAPROWADZANIA A-50 MAINSTAY SAMOLOT WIELOZADANIOWY F-16 General Dynamics Fighting Falcon SAMOLOT WIELOZADANIOWY FA-50 SMIERCZ BM-30 WYRZUTNIA RAKIETOWA WIELOPROWADNICOWA ŚMIGŁOWIEC AH-64 APACHE ŚMIGŁOWIEC KA-29 TB- HELIX-B SZTURMOWY ŚMIGŁOWIEC KA-50 UDERZENIOWY ŚMIGŁOWIEC KA-52 HOKUM-B SZTURMOWY ŚMIGŁOWIEC MI-24 UDERZENIOWY ŚMIGŁOWIEC MI-26 TRANSPORTOWY CIĘŻKI ŚMIGŁOWIEC MI-28 HAVOC SZTURMOWY ŚMIGŁOWIEC MI-8 (17) HP TRANSPORTOWY ŚMIGŁOWIEC PZL W-3 SOKÓŁ ŚMIGŁOWIEC UH-60 BLACK HAWK SYSTEM OBRONY PRZECIWLOTNICZEJ M1097 AVENGER SYSTEM PRZECIWPANCERNY 9K115-2 METYS-M SYSTEM PRZECIWPANCERNY 9K119 REFLEKS SYSTEM RAKIETOWO-ARTYLERYJSKI K239 CHUNMU SYSTEM RAKIETOWY MGM-140 ATACMS SYSTEM ROZPOZNANIA GRANAT-1 SYSTEM ROZPOZNANIA TU-243 REJS-D SYSTEM ROZPOZNAWCZO UDERZENIOWY ORION test TOCZKA OTR-21 WYRZUTNIA RAKIETOWA TAKTYCZNA URAGAN BM-27 WYRZUTNIA RAKIETOWA WIELOPROWADNICOWA WÓZ DOWÓDCZO - SZTABOWY 9C552 WR-40 LANGUSTA WYRZUTNIA RAKIETOWA WYKRYWACZ AN-19/2 WYRZYTNIA WIELOLUFOWA WW-15 ZT-BATALION LEKKIEJ PIECHOTY ZT-BRYGADA LEKKIEJ PIECHOTY (WOT) ZT-GDR ZT-GM ZT-GRO ZT-KLOG ZT-KOMPANIA DOWODZENIA ZT-KOMPANIA LEKKIEJ PIECHOTY ZT-KOMPANIA SAPERÓW ZT-KSZKOL ZT-KWSP ZT-PLMED ZT-PLOG ZT-PLOG ZT-ZBMED ZZP-KOSZULKA BATALIONOWA - 01 ZZP-KOSZULKA BATALIONOWA - 02 ZZP-KOSZULKA BATALIONOWA - 03 ZZP-KOSZULKA Z PATRONEM - 01 ZZP-KOSZULKA Z PATRONEM - 02 ZZP-KOSZULKA Z PATRONEM - 03 ZZP-KOSZULKA Z PATRONEM - 04 ZZP-KOSZULKA Z PATRONEM - 05 ZZP-KOSZULKA Z PATRONEM - 06 ZZP-KOSZULKA Z PATRONEM - 07 ZZP-KOSZULKA Z PATRONEM - 08 ZZP-KUBEK BATALIONOWY - 01 ZZP-KUBEK BATALIONOWY - 02 ZZP-KUBEK BATALIONOWY - 03 ZZP-KUBEK Z PATRONEM - 01 ZZP-KUBEK Z PATRONEM - 02 ZZP-KUBEK Z PATRONEM - 03 ZZP-KUBEK Z PATRONEM - 04

ŚMIGŁOWIEC PZL W-3 SOKÓŁ



PZL W-3 Sokół - śmigłowiec wielozadaniowy konstrukcji i produkcji polskiej z PZL Świdnik. Produkowany w wielu wariantach od 1985r. Powstało ponad 180 egzemplarzy. Używany jest m.in. w takich krajach jak Polska, Czechy, Mjanma (dawna Birma), Hiszpania, Korea Południowa, Zjednoczone Emiraty Arabskie, Niemcy, Wietnam, Filipiny i Rosja.
Dane podstawowe
Państwo: Polska
Producent: PZL Świdnik S.A.
Konstruktor: Stanisław Kamiński
Typ: średni dwusilnikowy śmigłowiec w układzie klasycznym
Konstrukcja: półskorupowa z duraluminium, główny wirnik czterołopatowy, podwozie stałe z kołem przednim
Załoga: 2 osoby
Liczba egzemplarzy: 180+[1]
Dane taktyczno - techniczne:
Napęd: dwa silniki PZL-10W
Moc: 2 × 662 kW
Wymiary:
Średnica wirnika: 15,70 m
Długość: 18,79 m; Szerokość kadłuba: 1,75 m; Wysokość: 5,14 m
Masa własna: 3850 kg
Masa startowa: 6400 kg
Osiągi:
Prędkość maksymalna: 260 km/h
Prędkość przelotowa: 235 km/h
Wznoszenie maksymalne w locie pionowym: 8,5 m/s
Pułap: 6000 m
Zasięg: 734 km
Dane operacyjne
Liczba miejsc: 12

Historia
Na mocy porozumienia pomiędzy Polską a ZSRR zakłady w Świdniku we współpracy z biurem konstrukcyjnym Mila rozpoczęły pracę nad nowym śmigłowcem, który zastąpiłby Mi-4. Miała to być powiększona wersja Mi-2 zdolna przewieźć 1000–1500 kg ładunku lub 12 (13 przy jednoosobowej załodze) pasażerów. Konsultacje strony polskiej z potencjalnymi odbiorcami w ZSRR sprawiły jednak, że strona polska wystąpiła z propozycją całkowicie nowej maszyny napędzanej dostosowanym silnikiem TWD-10, który miał być produkowany w Polsce jako PZL-10W. Pomysł został zaakceptowany i w 1976 powstała makieta. Pierwszy prototyp o numerze fabrycznym 300101 został ukończony w 1978, a następnie odbywały się na nim próby statyczne na ziemi.
Kolejna maszyna, również przeznaczona do prób naziemnych, zgodnie ze wspomnieniami inżynierów prób w locie w PZL Świdnik 16 listopada 1979 wzniosła się i wykonała krótki zawis podczas przeprowadzania naziemnych prób rezonansowych. Następnie sytuacja polityczna w kraju zahamowała dalsze prace. Trzecia maszyna, wykonała oficjalny, pierwszy lot 6 maja 1982 z załogą w składzie pil. Mercik, pil. Dąbski. Kolejno budowano także kolejne prototypy testowane w locie: SP-PSC (nr fabr. 300104) oblatany 24 lipca 1984, SP-PSD (nr fabr. 300105) oblatany 4 czerwca 1984, oraz SP-PSE (nr fabr. 300106) oblatany 26 listopada 1984. Natomiast w 1986 w Rzeszowie uruchomiono produkcję silników PZL-10W.
Produkcja seryjna:
Pierwsze seryjne dziesięć maszyn otrzymało oznaczenie W-3. Było to dziesięć maszyn (nr ser. 310201-310210), z których pierwszą, oznaczoną SP-PSF, oblatano w 1987.
Próby uzyskania dla nowej maszyny certyfikatu w ZSRR przedłużały się, co skłoniło świdnicką fabrykę do uzyskania takiego dokumentu w kraju. Główny Inspektorat Lotnictwa Cywilnego wydał tymczasowy certyfikat 26 września 1988, co pozwoliło kontynuować produkcję seryjną. Jednocześnie rozpoczęto pracę nad wersją reanimacyjną i uzbrojoną.
Drugą serię, liczącą 23 śmigłowce i 2 kadłuby, które miały służyć dalszym testom, rozpoczynał W-3 Państwowej Inspekcji Radiowej. Powstały na jej zamówienie SP-SUI (nr fabr. 310301) miał specjalny maszt antenowy opuszczany pionowo w dół. 17 marca 1990 oblatano prototyp W-3U Salamandra (nr fabr. 360317), który miał być uzbrojony w zasobniki Mars-2, B8-10, ZR-8, oraz pochodzący z Mi-24W system rakiet naprowadzanych 9M114 oraz stałe działko GSz-23Ł. Śmigłowiec został przetestowany, lecz wojsko nie było zainteresowane jego zakupem. Śmigłowiec rozbrojono i przerobiono na maszynę transportową i jako taką sprzedano Birmie. Kilka lat później w kooperacji z południowoafrykańskim koncernem zbrojeniowym Denel po raz kolejny pracowano nad uzbrojoną wersją. Na śmigłowcu SP-SUW (nr fabr. 310318) przetransportowanym do RPA firma Kentron zamontowała uzbrojenie, tworząc W-3K, który zarejestrowany jako ZU-AGU był testowany do 1994 roku. Na tej samej maszynie, która ponownie latała w Polsce jako SP-SUW, w 1999 testowano francuskie rakiety systemu HOT-3/VIVIANE.
Trzecia seria liczyła 19 śmigłowców i 1 kadłub przeznaczony do prób naziemnych. Dziewięć z nich zakupiła Birma. Maszyna o numerze fabrycznym 390411 pozostała w fabryce, stanowiąc podstawę do skonstruowania prototypu W-3RM. Pochodzący z tej serii śmigłowiec o numerze fabrycznym 330414 trafił do 103 Pułku Lotniczego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, a po reformie używany jest przez Straż Graniczną jako SN-30XG (wcześniej PL-30XG). W 1993 jedna z maszyn w wersji W-3T z numerem bocznym 0417 trafiła na wyposażenie Wojska Polskiego. Później została przebudowana na W-3RL. Inna maszyna, o numerze fabrycznym 310420 stała się platformą do zbudowania prototypu W-3A, który 31 maja 1993 uzyskał w Federalnym Zarządzie Lotnictwa amerykański certyfikat poświadczający zgodność z przepisami FAR-29. Później maszyna ta latała jako SP-PSK, a następnie SP-SSK, po czym trafiła do 103 Pułku Lotniczego MSW z n/b 420. Obecnie służy w lotnictwie policji.
Na czwartą serię składało się 20 śmigłowców. Część z nich trafiła do odbiorców zagranicznych, policja Saksonii otrzymała jeden W-3A (nr fabr. 370503), południowokoreańskie przedsiębiorstwa Helikorea i Citi Air zakupiły odpowiednio W-3A (nr fabr. 370509) i W-3AM (nr fabr. 370514). Wojsko jeden z otrzymanych Sokołów (nr fabr. 310502) przebudowało do W-3RL i przekazało Lotniczemu Górskiemu Pogotowiu Ratunkowemu. Marynarka Wojenna otrzymała z tej serii śmigłowce nr fabr. 390505 i 390513 jako W-3RM. Anakondę numer fabryczny 390510 otrzymał również 103. PL MSW, w którym otrzymał n/b 510. Następnie trafił on na wyposażenie jednostki GROM, gdzie otrzymał n/b 0510, uległ on katastrofie podczas ćwiczeń. Maszyna W-3A numer fabryczny 370507 trafiła do LPR jako SP-SXZ. Od roku 1995 sezonowo była wykorzystywana przez TOPR, a od roku 2000 stacjonowała w Zakopanem na stałe, jednak nadal była w barwach LPR. Została ona uszkodzona podczas awaryjnego lądowania 29 stycznia 2003 w Murzasichlu, po remoncie jako SP-SXW trafiła do TOPR już w jego barwach. Śmigłowiec SP-PSL (nr fabr. 370508) stał się podstawą do zbudowania prototypu W-3A2, który został zakupiony przez hiszpańską firmę Helibravo. W-3A SP-FSU (nr fabr. 370515) używał przez kilka lat polski oddział Daewoo, lecz w związku z problemami finansowymi firmy śmigłowce sprzedano policji Zjednoczonych Emiratów Arabskich. Pozostałe śmigłowce trafiły głównie do polskiego wojska, były wśród nich również W-3W.
Piąta seria liczyła 20 śmigłowców, z których maszyny o numerach fabrycznych 360601-360617 w wersji W-3W trafiły do 66 Dywizjonu Lotniczego, zaś te o numerach fabrycznych 360618-360620 w wersji W-3WA znalazły się w 47 Szkolnym Pułku Śmigłowców.
Szósta seria również liczyła 20 śmigłowców. W-3A (nr fabr. 360701 i 360702) trafiły do 47 SzPŚ. Cztery W-3AM trafiły do Korei Południowej (nr fabr. 370703, 370704, 370706, 370707), jeden W-3AM (nr fabr. 370705) kupiło Helibravo, a jeden W-3A (nr fabr. 370708) saksońska policja. Niemal całą resztę serii w wersji W-3A (nr fabr. 370709-370719) przekazano Czechom za 10 MiG-ów-29A/UB. Ostatni śmigłowiec (nr fabr. 360720) pozostał własnością MON-u, stając się bazą dla prototypu W-3RR Procjon.
Kolejna, siódma już seria, także licząca 20 maszyn. Śmigłowiec W-3 (nr fabr. 310801) trafił do prywatnego klienta z Rosji, kilka W-3AM trafiło do Korei Południowej, jeden W-3AM (nr fabr. 370804) do Wietnamu. W-3WA (nr fabr. 360806-360811 i 360817-360820) trafiły do 66 dywizjonu, a W-3WARM Anakonda (nr fabr. 360813 i 360815) do Marynarki Wojennej. Śmigłowiec o numerze fabrycznym 360816 stał się podstawą dla prototypu W-3PPD Gipsówka.
Ósma seria produkcyjna, z której maszyna nr fabr. 360906 w wersji W-3WARM trafiła do Marynarki Wojennej, zaś pozostałe (nr fabr. 360901-360905 i 360909-360911) w wersji W-3WA trafiły do 66 Dywizjonu. Stąd sześć z nich (nr fabr. 360902-360904 i 360909-360911) trafiło do Samodzielnej Grupy Powietrzno-Szturmowej, będącej częścią kontyngentu w Iraku. Śmigłowiec o numerze 360911 zmodernizowany został do wersji ratowniczo-ewakuacyjnej o oznaczeniu W-3AE. Maszyny o numerach fabrycznych 360912 i 360914 zostały zakupione przez Irak, natomiast śmigłowiec w wersji W-3AM o numerze fabrycznym 370913 trafił do Straży Granicznej. Pod koniec 2008 roku do 36. splt dostarczony został pierwszy z dwóch zamówionych śmigłowców W-3P (nr fabr. 360915). Drugi i ostatni śmigłowiec (nr fabr. 360916) dostarczony został w czerwcu 2009 roku.
W 2013 wyprodukowano 5 sztuk śmigłowca w wersji W-3P VIP dla 1 Bazy Lotnictwa Transportowego w Warszawie. Ostatni śmigłowiec o numerze bocznym 1018 dostarczono 23 grudnia 2013 roku.
W grudniu 2014 podpisano umowę na dostarczenie trzech śmigłowców W-3A w wersji pożarniczej do Hispánica de Aviación.
W lipcu 2007 roku podpisano z Chinami umowę dotyczącą montażu śmigłowców w nowo budowanym zakładzie w specjalnej strefie rozwojowej prowincji Jiangxi. Umowa zakłada złożenie 150 sztuk różnych typów w okresie 2007-2014. Pierwsze śmigłowce miały pierwotnie zjechać z taśm montażowych pod koniec 2008 roku. Według prasy chińskiej, przewidywano ostatecznie zmontowanie pierwszego egzemplarza w 2010 r.
Modernizacja:
W 2004 roku rozpoczęto realizację programu Głuszec – modernizacji śmigłowców W-3WA do standardu śmigłowców wsparcia bojowego W-3PL (analogicznych do NATO-wskiego standardu STANAG 4555). Ma ona doprowadzić do wdrożenia serii śmigłowców wsparcia bojowego do 2010 r. Głuszce będą wyposażone w awionikę zintegrowaną za pomocą szyny danych Mil-Std 1553B (wielofunkcyjne monitory MFD, bezwładnościowo-satelitarny system nawigacji, komputer misji, system zarządzania awioniką) system samoobrony (promiennik zakłócający w podczerwieni, wyrzutnie pułapek), stabilizowany system obserwacyjno-celowniczy, HUD, nowe radiostacje, systemy ochrony biernej śmigłowca. Uzbrojenie (analogiczne do W-3WA, ewentualnie dodatkowo ppk) podwieszane na 4 belkach, na węźle pod nosem kadłuba zamontowane ma być ruchome stanowisko WS-4610 z 12,7 wkm WKM-Bz, kierowane za pomocą celownika nahełmowego. Cztery pierwsze śmigłowce Głuszec zostały dostarczone w grudniu 2010, wchodząc w skład eskadry ratownictwa bojowego 56. Pułku Śmigłowców Bojowych.
Modernizacja „Anakond”
W 2014 roku podpisano umowę na modernizację 5 najstarszych śmigłowców lotnictwa morskiego typu W-3. Przebudowę do wersji wyposażenia W-3WA i W-3WARM (z W-3T i W-3RM) wykonano na 2 wiropłatach transportowych i 3 w wersji ratownictwa morskiego. Zmodernizowane W-3 otrzymały m.in. cyfrowy system sterowania silnikami FADEC, nowe wyposażenie ratownicze i kamery termowizyjne sprzężone z reflektorami-szperaczami. Śmigłowce wyposażone są również w system automatycznej identyfikacji jednostek pływających AIS, który usprawnia prowadzenie ewakuacji poszkodowanych z pokładów statków. W kabinie transportowej pojawiło się stanowisko respiratora i pompy infuzyjnej[7]. W kwietniu 2020 roku została zmodernizowana ostatnia (ósma) Anakonda do wersji W-3WARM.
Eksploatacja:
Osobny artykuł: Katastrofa lotnicza w Dolinie Olczyskiej.
11 sierpnia 1994 roku o godz. 13.17 miało miejsce tragiczne dla polskiego ratownictwa górskiego zdarzenie. W czasie pełnienia czynności ratowniczych w Dolinie Olczyskiej śmigłowiec Sokół (SP-SXT) uległ katastrofie – zginęli ratownicy Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego: Janusz Kubica i Stanisław Mateja oraz ratownicy-piloci: Bogusław Arendarczyk i Janusz Rybicki.
Eksploatacja w wojsku:
Po podjęciu przez Radę Ministrów decyzji o wysłaniu Polskiego Kontyngentu Wojskowego do Iraku do jego dyspozycji zostało oddanych 6 śmigłowców W-3WA Sokół. Weszły one, razem z Mi-8T w skład Samodzielnej Grupy Powietrzno-Szturmowej sformowanej w początku czerwca 2003 roku. Jeden ze śmigłowców został przystosowany do wykonywania zadań ewakuacji medycznej. Bazą pododdziału było lotnisko Blair Airfield w miejscowości Al Kut. Do zadań załóg lotniczych należało monitorowanie i ochrona dróg oraz strategicznej infrastruktury (rurociągi, linie energetyczne), ratownictwo bojowe, ewakuacja rannych, osłona i eskorta konwojów czy działań QRF (quick reaction force – sił szybkiego reagowania), a także transport personelu i ładunków. Śmigłowce Sokół wchodziły też w skład tzw. powietrznych punktów kontrolnych na drogach. Tylko w ciągu pierwszych 5 miesięcy śmigłowce wylatały ponad 100 godzin każdy. W 2004 roku, wraz z wejściem komponentu lądowego do walki z irackimi partyzantami uzbrojone śmigłowce W-3W zaczęły wykonywać operacje wsparcia ogniowego dla prowadzonych działań oraz likwidacji wykrytych przez zwiad grup rebelianckich. Wykonywano także misje ewakuacji medycznej rannych żołnierzy koalicji.
W grudniu 2004 roku doszło do wypadku pod Karbalą, w którym zniszczeniu uległ jeden W-3 (numer boczny 0902). W katastrofie zginęło dwóch członków załogi (drugi pilot oraz strzelec pokładowy) i pasażer (lekarz wojskowy), a trzy inne osoby zostały ranne. W 2009 roku pilot śmigłowca został uniewinniony z zarzutów o nieumyślne sprowadzenie katastrofy w ruchu powietrznym oraz nieprzestrzegania zasad ruchu powietrznego.
Śmigłowce W-3W zostały wycofane z Iraku w 2006 roku.
W październiku 2007 śmigłowce W-3W ponownie rozpoczęły służbę w ramach IX zmiany PKW Irak w składzie SGPSz, gdzie wykorzystywane były do wsparcia działań pododdziałów lądowych w szczególności w nocy – był to jeden z pierwszych przypadków bojowego użycia połączonych sił i środków Lotnictwa Wojsk Lądowych oraz piechoty WL w historii Polski po 2 WŚ. Pierwszy łączony patrol wykonał pluton szturmowy SGPSz dowodzony przez podporucznika „Makar”a wraz z parą W-3 w rejon wioski Afak na wschód od FOB ECHO w celu przeciwdziałania działalności partyzantów w tym rejonie.
Wersje:
W-3RL Sokół
W-3WARM Anakonda w starym wzorze malowania śmigłowców MW
W-3PL Głuszec
W-3T Sokół
W-3A Sokół
Wersje cywilne:
W-3 Sokół – podstawowa wersja transportowo-pasażerska.
W-3A Sokół – wersja W-3 z certyfikatem FAR-29.
W-3AE Sokół – wersja ratowniczo-ewakuacyjna.
W-3AS Sokół – wersja W-3 w której płatowiec pochodzi z W-3A zaś awionika z W-3. Wariant dostosowany jest do wymogów prze­pisów hiszpańskich, zgodnych z FAR-29. W latach 2000-2004 zbudowano 13 egzemplarzy.
W-3A2 Sokół – wersja z czteroosiowym autopilotem Smith SN 350 (zbudowano jedną sztukę dla odbiorcy z Hiszpanii).
W-3AM Sokół – cywilny W-3A wyposażony w pływaki.
W-3A SAR – cywilny W-3A w wersji ratowniczej.
W-3UT – wersja W-3U sprzedana do Birmi i przebudowana do wersji transportowej (jedna sztuka)
Wersje wojskowe:
W-3T Sokół – wojskowa wersja transportowa.
W-3P Sokół – wojskowa wersja pasażerska.
W-3W Sokół – wersja uzbrojona w stałe działko GSz-23Ł oraz cztery wysięgniki na niekierowane uzbrojenie podwieszane.
W-3WA Sokół – wersja W-3A uzbrojona jak W-3W.
W-3RM Anakonda – wersja ratownictwa morskiego, z nadmuchiwanymi pływakami do awaryjnego wodowania.
W-3WARM Anakonda – wersja ratownictwa morskiego, wyposażona w system FADEC, wyciągarkę, kamery termowizyjne sprzężone z reflektorami, kamery na podczerwień, system AIS, nadmuchiwane pływaki do awaryjnego wodowania (oprócz maszyn przebudowanych z wersji W-3T) i wyposażenie ratownicze.
W-3PPD Gipsówka (PPD-2 Gipsówka) – latający punkt dowodzenia.
W-3PL Głuszec – wersja wsparcia bojowego wyposażona w głowicę optoelektroniczną i uzbrojony w karabin maszynowy z obrotową wieżyczką kalibru 12,7 mm zamontowany na dziobie śmigłowca, wysięgniki uzbrojenia pozwalające na podwieszenie wyrzutni niekierowanych pocisków rakietowych, wyrzutni min oraz działka kal. 23 mm w zasobniku. Śmigłowce wyposażone są w system FADEC, autopilot, cyfrową kabinę, systemy INS, GPS, ILS, HUD, system "swój-obcy" oraz systemy przeciwdziałania m.in. RWR[w innych językach] i flary.
W-3RR Procjon (SRR-10 Procjon) – wersja rozpoznania radioelektronicznego.
W-3RL Sokół – wojskowa wersja ratownictwa lądowego.
W-3WA SAR/FADEC – wersja poszukiwawczo-ratownicza wyposażona w system FADEC, cyfrową awionikę, system ostrzegania o przeszkodach terenowych (TAWS), nowy system łączności, system monitorowania i diagnostyki śmigłowca (HUMS), cyfrowego autopilota, nowe łopaty wirnika głównego oraz wyposażenie ratownicze.
W-3AE Sokół – wersja ewakuacji medycznej
W-3WA VIP Sokół – wersja do przewozu VIP, wyposażona w luksusową salonkę, system FADEC, klimatyzację oraz łączność komórkową.
W-3SP – śmigłowiec opracowany specjalnie dla jednostki specjalnej GROM, powstał w wyniku modernizacji śmigłowca W-3RM. Dostarczony w lipcu 1998, rozbity w 21 sierpnia 1998 roku.
Niezrealizowane projekty i wersje rozwojowe:
W-3B Jastrząb – projekt wersji szturmowej.
W-3K Huzar – wersja W-3B powstała we współpracy ze spółkami z Republiki Południowej Afryki, które dostarczyły dzienno-nocną głowicę optoelektroniczną HSOS (Denel) i PPK ZT-3/ZT-35 (Kentron). Śmigłowiec strzelał próbnie PPK na poligonie w RPA.
W-3L Sokół Long – projekt wydłużonej wersji dla 14 pasażerów, powstała makieta.
W-3MS Sokół – proponowana wersja uzbrojona.
W-3U Żmija – projekt uzbrojonego śmigłowca desantowo-bojowego bez rakiet ppanc. Nie został zrealizowany, skoncentrowano się na budowie śmigłowca w wersji W-3U Salamandra.
W-3U Salamandra – prototypowa wersja z uzbrojeniem zaadaptowanym z Mi-24W(zbudowano jeden egzemplarz, sprzedany do Birmy jako nieuzbrojona maszyna transportowa oznaczona W-3UT). Prace projektowe rozpoczęły się w 1989 roku w PZL Świdnik przy współpracy z przemysłem zbrojeniowym ZSRR. Na uzbrojenie składało się stałe, dwulufowe działko GSz-23L kal. 23 mm, a po prawej głowica celownicza naprowadzania przeciwpancernych kierowanych pocisków rakietowych Szturm. Śmigłowiec został oblatany w marcu 1990 roku.
W-3U-1 Aligator – projekt wersji do zwalczania okrętów podwodnych.
W-3WB Huzar – wersja uzbrojona zdolna przenosić przeciwpancerne kierowane pociski rakietowe.
W-3WS Sokół – proponowana wersja uzbrojona.
W-3NG Sokół – W-3 Sokół Next Generation, propozycja modernizacji opracowana przez koncern Leonardo oraz PGZ. Koncepcja obejmuje montaż awioniki ze śmigłowca AW169, montażu autopilota, system obserwacji optoelektronicznej, systemu FADEC, systemu zarządzania lotem (FMS), syntetycznego zobrazowanie terenu (SVS), map cyfrowych, systemu ostrzegania o przeszkodach terenowych (TAWS) oraz systemu monitorowania i diagnostyki śmigłowca (HUMS). Projekt zakłada zwiększenie osiągów maszyny oraz nowe uzbrojenie poprzez montaż pocisków klasy powietrze-powietrze, przeciwpancernych pocisków kierowanych oraz uzbrojenia niekierowanego.
Użytkownicy:
Aktualni:
Polska: Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej:
Marynarka Wojenna (od 1989r.) – osiem W-3WARM „Anakonda”
Wojska Lądowe
Siły Powietrzne (od 1993)
Czechy – Czeskie Siły Powietrzne otrzymały jedenaście W-3A. W roku 1995 pomiędzy Polską a Czechami dokonano wymiany. Polska w zamian za 10 MiG-29 dostarczyła 11 śmigłowców W-3A (w dwóch wariantach: pasażersko-transportowym i ratowniczo-sanitarnym). Jeden z nich w roku 2001 rozbił się w katastrofie
Mjanma – Siły Zbrojne Mjanmy zamówiły dziesięć W-3 (nr fabr. 330316, 330322, 310323, 310401, 310402, 330403, 310404, 310405, 310406, 330407), dwa W-3 w wersji VIP (nr fabr. 330409, 330410) oraz jeden W-3U przebudowany do wariantu transportowego (nr fabr. 310317). Jeden trafił do Muzeum Sił Powietrznych Związku Mjanmy (nr fabr. 310405)[28][29]
Filipiny – Philippine Air Force – osiem W-3A w wariancie uzbrojonym dostarczonych w latach 2012-2013 (nr fabr. od 310919 do 310926)
Algieria – Siły Zbrojne Algierii zamówiły 8 szt. W3A na początku 2011 roku. Przewidywane dostawy mają nastąpić w latach 2013-2014. W roku 2013 dostarczono do odbiorcy 6 maszyn
Policja i inne służby:
Polska:
Policja (od 2000r.) - jeden W-3, jeden W-3A i jeden W-3T. W-3 został przekazany przez Straż Graniczną do Policji
Straż Graniczna (od 2000) – jeden W-3 (nr fabr. 310414, nr rej. PL-30 XG zmieniony na SN-30 XG) i jeden W-3AM Anakonda (nr fabr. 360913, nr rej. SN-33XG). Śmigłowiec W-3 otrzymano w roku 2000 z rozwiązanego 103 Pułku Lotniczego MSWiA, natomiast W-3AM zakupiono w roku 2007r. z przeznaczeniem dla Morskiego Oddziału SG. Śmigłowiec W-3 został przekazany Policji
TOPR (od 1992) – wykorzystywano łącznie cztery W-3 (nr fabr. 310201, 310416, 310315, 310318), jeden W-3A (nr fabr. 370507) i jeden W-3WA (nr fabr. 360908) z czego 3 śmigłowce stanowiły własność TOPR. W roku 1992 dla TOPR wyczarterowano z PZL Świdnik jeden śmigłowiec W-3 (nr fabr. 310201), pełnił on służbę do roku 1993 kiedy dostarczono zamówiony wcześniej śmigłowiec Sokół dostosowany do potrzeb TOPR (nr fabr. 310416) SP-SXT. Personel nadał mu imię Pinio. Maszyna ta została stracona w katastrofie 11 sierpnia 1994 roku. Aby wypełnić powstałą lukę w wyposażeniu zdecydowano wypożyczyć śmigłowiec. Początkowo był to W-3 (nr fabr. 310315) z 103 pułku lotniczego MSW, a od sierpnia 1995 do stycznia 1996 W-3 (nr fabr. 310318) z PZL Świdnik. W międzyczasie dla TOPR zakupiono "nowy" śmigłowiec W-3A (nr fabr. 370507) SP-SXZ zmodyfikowany dla potrzeb ratownictwa. Wszedł on do służby w styczniu 1996 roku. Śmigłowiec ten został poważnie uszkodzony podczas awaryjnego lądowania 29 stycznia 2003 roku koło Murzasichla (zobacz Lawina w Tatrach (2003)). Uszkodzenia śmigłowca okazały się na tyle poważne, że uniemożliwiły korzystanie z maszyny. W roku 2004 przekazano TOPR nowy śmigłowiec W-3WA (nr fabr. 370908) SP-SXW zbudowany z wykorzystaniem elementów uszkodzonego śmigłowca. Kadłub SP-SXZ został przekazany przez TOPR do Muzeum Ratownictwa w Krakowie.
Korea Południowa: Departament Straży Pożarnej z Choong Nam (od 1999) – jeden W-3AM wyposażony w sztywny zbiornik na wodę montowany pod kadłubem (nr fabr. 370812)
Niemcy: Policja Saksonii (od 1994) – dwa W-3A (nr fabr. 370503 i 370708). Jeden został rozbity 17 stycznia 2005 roku w pobliżu Thalheim (nr fabr. 370708)
Chile: Corporación Nacional Forestal (od 2010) – jeden W-3A (nr fabr. 370917)
Uganda: Policja Ugandy - jeden W-3A (od grudnia 2015).
Użytkownicy cywilni
Polska:
PZL Świdnik SA
Heliseco (od 1991)
Instytut Lotnictwa – jeden śmigłowiec wykorzystywany do prób statycznych
Hiszpania:
Helibravo Aviacion Espanha (od 2003) – jeden W-3A2 (nr fabr. 370508; kupiony w roku 2003) i jeden W-3 (nr fabr. 310319; kupiony w roku 2004)
INAER Maintenance – jeden śmigłowiec rozbił się 2 lipca 2012[44][45]
Hispánica de Aviación (od 2006) – kilkanaście Sokołów pozyskanych m.in. od Heliseco (nr fabr. 310206, 310207, 320210, 310202, 310303, 310305, 310307, 310310, 310412, 370508, 370509, 370515, 370707, 370804, 370805, 370812)
Sky Helicopteros – cztery śmigłowce Sokół odkupione m.in. od Hispánica de Aviación (nr fabr. 310319, 370707, 370804, 370812)
Korea Południowa: Hanyang Aviation (od 2001) – dwa W-3AM (nr fabr. 370703 i 370704) pozyskane od Citiair
Nigeria: OKADA Air (od 1991) – jeden W-3 (nr fabr. 310413)
Rosja: PANH Helicopters (od 2003) – jeden W-3 (nr fabr. 310801)
Izrael: Israel Aerospace Industries – jeden śmigłowiec wykorzystywany do prób statycznych
Włochy: Eliwork – dwa Sokoły od 2005/06 (W-3AS nr fabr. 310314 I-SOKO, W-3AM 370705 I-SOKL ex-portugalski).
Byli:
Policja i inne służby:
Korea Południowa: Departament Straży Pożarnej z Daegu (2001-2003) – jeden W-3A wyposażony w półsztywny zbiornik na wodę produkcji PZL Świdnik (nr fab. 370802). Śmigłowiec został zniszczony w katastrofie 18 stycznia 2003 roku
Polska:
103 Pułk Lotniczy Nadwiślańskich Jednostek Wojskowych MSWiA (1990-2000) – dwa W-3, jeden W-3RM i jeden W-3A. Jeden W-3 (nr fabr. 310315) zakupiony został w roku 1990 z przeznaczeniem dla PSP, jednak ostatecznie został przekazany do 103 pułku. W roku 1993 zakupiono kolejne dwa śmigłowce: W-3RM (nr fabr. 390510, nr takt. 510) i W-3, przebudowany do wersji o podwyższonym standardzie pasażerskim (nr fabr. 310414, nr takt. 414). W związku z zabezpieczeniem pielgrzymki Papieża Jana Pawła II na Litwę i Łotwę w roku 1993, dla 103 pułku wyczarterowano dodatkowy śmigłowiec W-3A (nr fabr. 310420) z PZL Świdnik. MSW ostatecznie kupiło go w roku 1994 i nadało nr takt. 420. W roku 1998 jeden śmigłowiec przekazano jednostce GROM. W związku z rozwiązaniem w roku 2000 103 Pułku Lotniczego pozostałe śmigłowce przekazano do Straży Granicznej oraz Policji
Jednostka specjalna GROM (1998) – jeden W-3SP o nr takt. 0510 (nr fabr. 390510) przebudowany z W-3RM, dostarczony w roku 1998. Stracony w wypadku 21 sierpnia 1998 roku podczas ćwiczeń na poligonie na Rembertowie
Wojewódzki Ośrodek Kardiologii w Zabrzu (1989-1991) – jeden W-3 wyposażony w specjalistyczne wyposażenie medyczne umożliwiające wykonywanie niektórych zabiegów (nr fabr. 320210). W roku 1991 śmigłowiec zwrócono do PZL Świdnik
Wojewódzka Kolumna Transportu Sanitarnego w Lublinie (1994-2000) – jeden W-3 (nr fabr. 320210). Był to śmigłowiec wykorzystywany wcześniej przez WOK w Zabrzu. W roku 2000 zaprzestano na nim lotów, a w roku 2004 sprzedano Heliseco
Zjednoczone Emiraty Arabskie: Policja R.A.K. (2001-2005) – jeden W-3A (nr fabr. 370515)
Użytkownicy cywilni
Niemcy: Heli-Air Zagel (od października do grudnia 1999 wyczarterowany od PZL Świdnik)
Gabon: Air Inter Gabon (wyczarterowany od PZL Świdnik w roku 1993)
Polska:
Daewoo Motor Polska – jeden W-3A (nr fab. 370515)
Telekomunikacja Polska (1990-1994) – jeden W-3 z zabudową specjalistyczną (nr fabr. 310301). W roku 1994 sprzedany Heliseco
Korea Południowa:
Citiair (1995-2001) – cztery W-3AM (nr fabr. 370514, 370703, 370704, 370803) dostarczone w latach 1995-1997, dwie maszyny zostały utracone w wypadkach (10 stycznia 1997 – nr fabr. 370514 i 29 października 2000 – nr fabr. 370803) i w ich miejsce wydzierżawiono dwa Sokoły od Daewoo. W roku 2001 pozostałe śmigłowce przekazano przedsiębiorstwu Hanyang Aviation (nr fabr. 370703 i 370704)
Daewoo (1996-2001) – jeden W-3A (nr fabr. 370509) i cztery W-3AM (nr fabr. 370706, 370707, 370805, 370812). Jeden stracony w wypadku 8 marca 1998 roku w Pongwha-Gun (nr fabr. 370706)
Helikorea (2001-2007) – jeden W-3A (nr fabr. 370509) i cztery W-3AM (nr fabr. 370707, 370805, 370812, 370804) odkupione od Daewoo w roku 2001
Wietnam: Tổng Công ty Bay dịch vụ Việt Nam (1997-2001) – jeden W-3AM (nr 370804) dostarczony za pośrednictwem Daewoo
ZSRR/ Rosja: Aerofłot (1988-1997) – dwadzieścia W-3 dostarczonych w latach 1988-1990 (nr fabr.). Dwa zostały stracone w wypadkach – 13 stycznia 1989 (nr fabr. 310202) i 19 lipca 1990 (nr fabr. 310309). W latach 1996-1997 pozostałe 18 maszyn zostało sprzedanych do Heliseco[28]
Stany Zjednoczone: Lloyd Helicopters US Inc (2007) – trzy W-3AM (nr fabr. 370509, 370805, 370812)
Portugalia: Helibravo Aviacao (2000-2006) – jeden W-3AM zarejestrowany jako CS-HFA (nr fabr. 370705). Odkupiony od Heliseco w roku 2000, sprzedany do Włoch w roku 2006
Południowa Afryka: DENEL LTD (1993-1994) – prototyp W-3K Huzar (nr fabr. 360318) służący jako demonstrator. W roku 1994 wrócił do PZL Świdnik.
Niedoszli użytkownicy:
Polska: Państwowa Straż Pożarna – w roku 1990 z funduszy Wojewody Warszawskiego zakupiono jeden śmigłowiec W-3 z przeznaczeniem dla straży pożarnej (nr fabr. 310315). Nie utworzono jednak wydziału lotniczego straży i śmigłowiec był używany przez 103 Pułk Lotniczy MSWiA wspólnie z Oddziałem Ratownictwa Wysokościowego Zawodowej Straży Pożarnej z Warszawy-Woli. W roku 1993 usunięto z kadłuba napis „STRAŻ”.
Irak: Irackie Siły Powietrzne - w roku 2004 pomiędzy Bumarem a irackim ministerstwem obrony podpisano umowę obejmującą m.in. zakup 20 śmigłowców Sokół. W lutym 2005 roku zamówienie zredukowano do 2 śmigłowców w wersji VIP. W PZL Świdnik wyprodukowało dwa śmigłowce dostosowane do potrzeb irackich (nr fabr. 370912, 370914), lecz ostatecznie nie trafiły one do odbiorcy irackiego
Chorwacja: HeliFOR – zamówiono dwa W-3A (nr fabr. 370912, 370914). Ostatecznie zakup anulowano.