CZOŁG M1 ABRAMS
M1 ABRAMS - czołg podstawowy, państwo: USA
Producent: Chrysler Defense (do 1982r.), General Dynamics (od 1982r.)
Trakcja: gąsienicowa, Załoga: 4 osoby
Historia: Prototypy: lata 70. XX wieku, Produkcja: od 1980r.
wyprodukowano ponad 9 tys. szt.
Dane taktyczno - techniczne:
Silnik: turbowałowy Avco Lycoming AGT-1500C o mocy 1103 kW (1500 KM) przy 3000 obr./min
Transmisja: mechaniczna przekładnia hydrokinetyczna
Pojemność zbiorników paliwa: 1900 l
Pancerz: warstwowy (typu Chobham) + reaktywny
Długość: 9,77 m (M1), 9,83 m (M1A1), kadłub: 7,92 m, z lufą do tyłu: 8,97 m (M1), 9,03 m (M1A1)
Szerokość: 3,75 m, Wysokość: 2,38 m (M1), 2,44 m (M1A1)
Prześwit: 0,48 m (M1, M1A1), 0,43 m (M1A2)
Masa: bojowa: 54,5 t (M1), 57,1 t (M1A1), 62,5 t (M1A2)
Moc jednostkowa: 24,5 KM/t, Nacisk jednostkowy: 0,96 kg/cm² (M1A1), 1,0828 kg/cm² (M1A2)
Osiągi: Prędkość: 72,42 km/h (M1), 66,77 km/h (M1A1), teren: 48,3 km/h
Zasięg pojazdu: 498 km (M1), 465 (M1A1)
Pokonywanie przeszkód: Brody (głębokość) 1,98 m, bez przygotowania 1,22 m, Rowy (szerokość) 2,74 m, Ściany (wysokość) 1,24 m (M1), 1,07 m (M1A1),
Kąt podjazdu: 60°
Dane operacyjne:
Uzbrojenie:
armata M68A1 kalibru 105 mm (M1)
gładkolufowa armata M256 kalibru 120 mm (M1A1, M1A2, M1A2SEP)
1 karabin maszynowy M2HB kalibru 12,7 mm
2 karabiny maszynowe M240 kalibru 7,62 mm
Jego produkcja rozpoczęła się w roku 1980. Istniejące czołgi M1 są stale modernizowane, a starsze wersje pojazdu doprowadzane do nowoczesnych standardów M1A1SA, M1A1FEP i M1A2SEP. Czołg został nazwany imieniem generała Creightona Abramsa – dowódcy 37 Batalionu Pancernego Armii Stanów Zjednoczonych w czasie II wojny światowej, a później dowódcy wojsk amerykańskich biorących udział w wojnie wietnamskiej.
Historia produkcji
M1 został zaprojektowany przez przedsiębiorstwo Chrysler Defense (następnie wykupione przez General Dynamics i przemianowane na General Dynamics Land Systems). Produkcję wielkoseryjną rozpoczęto w roku 1980 i do roku 1984 wyprodukowano ok. 3200 sztuk modelu M1, w roku 1984 wyprodukowano 894 sztuki modelu M1IP (Improved Performance), w którym ulepszono opancerzenie (zwiększono grubość przedniego pancerza wieży do ok. 960 mm), wzmocniono zawieszenie oraz dodano kosz transportowy z tyłu wieży.
W roku 1985 rozpoczęto produkcję modelu M1A1, w którym zmieniono uzbrojenie główne z armaty M68A1/L52 kalibru 105 mm o gwintowanym przewodzie lufy na armatę M256/L44 kalibru 120 mm o gładkim przewodzie lufy będącą licencyjną nieco ulepszoną wersją niemieckiej armaty RH-M-120/L44. Inne zmiany obejmowały zmiany w konstrukcji wieży (zmiana trzech słabych ogniw nad magazynem amunicyjnym na dwa duże), montaż dłuższych skrzyń ładunkowych na burtach wieży, dodanie (niezabudowanego) portu na niezależny przyrząd obserwacyjny dowódcy, powiększoną osłonę głównego celownika i inne pomniejsze zmiany.
Na początku maja 1988 roku do produkcji został wdrożony model M1A1HA (Heavy Armor), w którym wzmocniono opancerzenie poprzez montaż lepszego pakietu pancerza do komór wieży[3], którego jednym z elementów składowych są płyty ze stopu zubożonego uranu. W roku 1990/91 rozpoczęto produkcję modelu M1A1HC (Heavy Common), w którym zastosowano II generację nowego opancerzenia, po raz kolejny znacznie podnosząc oferowaną ochronę balistyczną, wóz przystosowano też do głębokiego brodzenia poprzez montaż zestawu DWFK (Deep Water Fording Kit), co było wymogiem piechoty morskiej, zmiany dotknęły także magazyny amunicyjne, zainstalowano także elektroniczny system kontroli pracy silnika, tymczasem modele M1A1 i M1A1HA były modernizowane poprzez wymianę opancerzenia do standardu M1A1HC i oznaczono je nieoficjalnie jako M1A1HA+.
W latach 1992–1993 do produkcji wszedł M1A2, w którym dodano niezależny panoramiczny przyrząd obserwacji dowódcy z kamerą termowizyjną, zmieniono właz i kopułę obserwacyjną dowódcy ze starej CWS (Commander Weapon Station) na nową ICWS (Improved Commander Weapon Station), dodano cyfrowy system komunikacji IVIS (Inter Vehicular Information System), dodatkowe źródło zasilania EAPU (External Auxiliary Power Unit) montowane na koszu transportowym z tyłu wieży (można je także montować na wszystkich wariantach M1A1). Aby M1A1 mogły współdziałać z M1A2, podjęto decyzję o zamontowaniu w nich systemu IVIS. Tak zmodernizowane pojazdy oznaczono jako M1A1D (Digital), jednakże zmodernizowane zostały wozy jedynie dla dwóch batalionów. Ogółem wyprodukowano 3273 sztuki M1, 894 sztuki M1IP, 4393 sztuki wszystkich wariantów M1A1 oraz 77 sztuk M1A2 dla sił zbrojnych USA. Z uwagi na dużą liczbę wyprodukowanych maszyn, nowe czołgi nie są produkowane od lat 90., natomiast składowane czołgi starszych wersji są przebudowywane według nowszych specyfikacji[4].
Na początku XXI wieku rozpoczęto zakrojoną na szeroką skalę modernizację. M1A2, wszystkie M1IP, duża część M1 oraz 400 najstarszych M1A1 przebudowano do najnowszego standardu M1A2SEP (System Enhancement Program), modernizacja zawiera w sobie unowocześnienie opancerzenia do III generacji pancerza wielowarstwowego zawierającego płyty ze stopu zubożonego uranu, warstwami grafitu, materiałów ceramicznych, metali innych niż stal (tytan) itp., montaż systemów obserwacji termowizyjnej FLIR II generacji, montaż systemu klimatyzacji VCSU, dodatkowej jednostki zasilającej umieszczonej pod pancerzem UAAPU (Under Armor Auxiliary Power Unit), instalacji nowego cyfrowego systemu kierowania ogniem, wymiany systemu IVIS na FBCB2 (Force XXI Battle Command Brigade and Below) i innych ulepszeń. Pozostałe M1A1 były modernizowane do standardu M1A1AIM v.1 (Abrams Integrated Management version 1), w którym to wymieniano wszelkie zużyte części na nowe, a obecnie modernizowane są do standardu M1A1AIM v.2 oznaczonego także jako M1A1SA (Situational Awereness), gdzie zmodernizowano opancerzenie, system kierowania ogniem, system obserwacji termowizyjnej, dodano system FBCB2 oraz zmodernizowano elektronikę do poziomu M1A2SEP. Piechota morska modernizuje swoje M1A1 do standardu M1A1FEP (Firepower Enhancement Program) będącego odpowiednikiem armijnego M1A1AIM v.2/SA.
Czołgi M1A1 i M1A2 produkowane na eksport pozbawione zostały pancerza zawierającego zubożony uran, zamiast tego montowany jest pancerz opracowany na eksport.
Od 2005 na niektórych M1 Abrams jest montowane wyposażenie TUSK (ang. Tank Urban Surviva